Σε κάθε χίλια χρόνια στο μοναστήρι Μπίγκορσκι ανθίζει από ένα άνθος, το οποίο μαρτυρεί για μία άλλη ομορφιά – όχι από αυτό τον κόσμο. Είναι ακριβώς αυτή η ομορφιά, αυτή η ουσία, η πεμπτουσία, η οποία είναι το νόημα των ήδη καλά γνωστών τεσσάρων στοιχείων. Είναι ακριβώς εκείνη η ουσία, η οποία πολλοί σοφοί και φωτισμένοι φιλόσοφοι έθεσαν τον κέντρο, όπως το ουσιαστικό νόημα της φώτισης, απ’ εκεί και το: «Η ομορφιά θα σώσει τον κόσμο».
Αυτή η ταινία μιλάει ακριβώς για αυτή την «Ομορφιά», που ήδη μια φορά έσωσε τον κόσμο…
Ουσιαστικά, «1000 έτη – Μάρτυς του Φωτός» είναι ένα μπουκέτο με ανέκαθεν πάντα φρέσκα άνθη από την χιλιόχρονη περιβόλι του Αγίου Ιωάννη Βαπτιστή στο μοναστήρι Μπίγκορσκι.
Ανάμεσα στην παραμόρφωση των πολυάριθμων ιδεολογιών που άφθονα απορρέουν από όλες τις πλευρές της καθημερινότητάς μας, να προσεγγίσεις ως παραγωγός της ταινίας αυτής, συνεπαγόταν να σταθείς στις πρώτες γραμμές της εξέγερσης… Είναι εκείνη η εξέγερση την οποία εξηγεί ο Βάλτερ στην ταινία.
Η Πραγματική, η τελευταία εξέγερση!
Η εξέγερση που μυρίζει αγάπη και που ακτινοβολεί αρχοντιά στην ζωή του Βάλτερ, είναι μόνο ένα μικρό πετραδάκι στο μεγάλο μωσαϊκό στο οποίο είναι παρουσιασμένο το έργο του Γέροντος Παρθενίου.
Δεν μπορώ να πω ότι γνωρίζω πολλούς δεσποτάδες, αλλά όμως, με σιγουριά μπορώ να πω ότι γνωρίζω έναν Γέροντα.
Για τον πατέρα Παρθένιο δεν είναι εύκολο ούτε να μιλήσει κανείς, ούτε να γράφει, το ίδιο το δηλώνει και ο ιερομόναχος Κύριλλος στην ταινία. Ακόμα δυσκολότερο είναι στην ταινία να απεικονιστεί μία τέτοια προσωπικότητα, η οποία σχεδόν 30 χρόνια υπάρχει Χριστόμορφα. Κατά την πρόνοια του Θεού, ακριβώς σε εκείνο έλαχε ως Ηγούμενος να ολοκληρώσει την χιλιετία της Μονής Μπίγκορσκι. Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα γεγονότα, από εγκόσμια οπτική γωνία, είναι ότι από την μια πλευρά δεν έχει βιολογικά παιδιά, ενώ από την άλλη, πάλι, με την κυριολεκτική έννοια, είναι πατέρας σε χιλιάδων πνευματικών του γεννημάτων, τους οποίους τους φροντίζει, τους μεγαλώνει, τους οδηγεί με μεγάλη αγάπη προς το πνευματικό – προς την ζωή γενικά.
Αδιαμφισβήτητα γίνεται λόγος για ένας πολύ απλός άνθρωπος με πολυσύνθετες διακονίες δοσμένες από τον Θεό.
Η συνέντευξη με τον Γέροντα Παρθένιο το καταγράψαμε στον τελευταίο τέταρτο γύρισμα. Μετά τις δηλώσεις του στην συνέντευξη, έκανα συμφωνία με τον εαυτό μου ότι θα «επισκευάσω» την ταινία με σκοπό να απεικονίσω καλύτερα αυτό που ειπώθηκε – αναμφίβολα άξιζε. Σε εκείνη την φάση, η ταινία παρά λίγο δεν είχε περάσει από τον οίκο παραγωγής στην φάση της μεταπαραγωγικής.
Να επισκευάσεις μία ταινία είναι σαν να επισκευάζεις ένα καράβι, με μία μεγάλη διαφορά, που στην δεύτερη περίπτωση, στους οικείους φαίνεσαι σαν να μην κάνεις τίποτα. Ξέρετε, εάν η επισκευή του αυτοκινήτου δεν πετύχει – δεν θα πάρει μπρος, ενώ εάν δε πετύχει η επισκευή του καραβιού, ο ίδιος θα βουλιάξει. Με αυτές τις επεμβάσεις δεν έπρεπε καθόλου να απομείνει ούτε ένα μικρότερο τρυπάκι στην αφηγητική δομή της ταινίας.
Έτσι, σύντομα άρχισε η σύνθεση των αφηρημένων επιδιώξεων σε συγκεκριμένες παρεμβάσεις στην ταινία, που σημαίνει ότι η διαδικασία ανοίχθηκε σε όλα τα επίπεδα, και δεν υπήρχε πλέον ούτε μία από τα χρονολογικά παραδείγματα. Και ήταν έτσι μέχρι την τελευταία στιγμή της παραγωγικής φάσης, η οποία, επίσης, δεν έμεινε και τόσο απρόσβλητη. Για την τεράστια κατανόηση που έδειξαν, ολόκαρδα ευχαριστώ τους μοντάζ Γκόραν Κωσταντίνοβ και ιδιαίτερα τον Μπράνκο Μπλάζεβσκι, στον οποίο έλαχε να κλίσει την ταινία – να τοποθετήσει το κερασάκι στην τούρτα ή τον σταυρό στην εκκλησία, όπως θα ήταν πιο κατάλληλο να εκφραστούμε σε αυτή την συνάφεια.
Αναμφίβολα αρκετά από τα πράγματα εξελισσόταν αντίστροφα από εκείνο που απαιτεί η ακαδημαϊκή λογική της ταινίας. Στην αρχή δυσκολεύθηκα να το καταπιώ αυτό μέχρι την στιγμή που δεν συνειδητοποίησα ότι αυτή η ταινία δεν υπηρετεί την δική μας πλευρά της λογικής, αλλά Εκείνη!
Την δική Του!
Αυτή είναι ανοιχτή, ζωντανή ταινία σε όλες τις φάσεις της από την ύπαρξη – από δική μας, μέχρι δική σας. Σε αυτή την οργανική διαδικασία, πολλές φορές, μονή της στον εαυτό της μοιάζει σε ψηφιδοθέτη που υπομονετικά ψάχνει και επίπονα αναπτύσσει τα συνδυαστικά, δευτερεύοντα στοιχεία του έργου, αφότου πρωτίστως «τελείωσε» τα πρωτεύοντα κομμάτια της σύνθεσης. Υπέροχα εντυπωσιακή, κινηματογραφική εμπειρία ντοκιμαντέρ – μετά από 4 χρόνια και πάνω, ακριβέστερα και πιο σύντομα θα αρθρωνόμουν την διαδικασία.
Τώρα, πριν το τέλος, όταν σας χαρίζουμε την ταινία και αυτή από δική μας γίνεται μόνο δική σας, αναρωτιέμαι πως δεν φοβήθηκα ούτε μία φορά στους περιόδους όταν πολλά σημαντικά πρόσωπα από, και για την ταινία, σταμάτησαν να πιστεύουν πως κάποτε θα συμβεί καθόλου κάτι…
Τότε γεννήθηκε ένα αυθόρμητο αστείο. Στο ερώτημα: «Πότε θα βγει η ταινία για την Χιλιετία;», κατηγορηματικά και σοβαρά απαντούσα: «Την δυοχιλιετία».
Ουσιαστικά, ποτέ δεν υπήρχε ούτε μικρό περιθώριο για να μην γίνει η ταινία για: τον Κύριο Ιησού Χριστό, τον Άγιο Ιωάννη Βαπτιστή, τον Άγιο Ιωάννη Δεβρών, τον Αρχιμανδρίτη Αρσένιο και τον Γέροντα Παρθένιο, για το οποίο είμαι ιδιαίτερα ευγνώμων σε όλα τα μέλη της ομάδας, χωρίς τους οποίους δεν θα γινόταν αυτό το ντοκιμαντέρ.
Επίσης, δεν μπορώ να μην αναφέρω τους Μπιγκορίτες, οι οποίοι παρόλο που δεν δεν τους αρέσει να τους βιντεοσκοπείς, όμως ταπεινά μας έδειξαν την ήρεμη και θεοσεβή καθημερινότητα για τις κάμερές μας, με σκοπό να δείξουμε την μοναχική τους ζωή στο Μπίγκορσκι σε όλους.
Σε κάθε περίπτωση, μία εμπειρία που δύσκολα μπορεί να περιγραφτεί με λόγια, σαν να ταξιδεύετε με μια χρονομηχανή, όμως ούτε πίσω, ούτε μπρος δια του χρόνου, αλλά προς τα επάνω, προς την αιωνιότητα, και παράλληλα είστε σε ένα τόπο: στο Μπίγκορσκι.
Πιο ένθερμα θα συνιστούσα σε κάθε παραγωγό που θα του δοθεί η ευκαιρία στην ζωή να δουλέψει κάτι, ό,τι και να είναι για κάποιο μοναστήρι, για κάποιους μοναχούς, αναντίρρητα να το κάνει. Ακόμα και αν είναι ευλογημένος σαν κι εμένα, ακριβώς οι Μπιγκορίτες να του λάχουν… Go for it, do it!
